Depreme de tsunamiye de dayan?kl? olacak

Akkuyu Nükleer A.?. Genel Müdür Birinci Yard?mc?s? ve Yap? ??leri Direktörü Sergey Butckikh, yapt??? aç?klamada, Akkuyu Nükleer Santralinde kullan?lan Rus tasar?m? VVER 1200 reaktörünün en ileri güvenlik ko?ullar?na sahip oldu?unu ve Akkuyu’nun dünyan?n en güvenli santrallerinden biri olarak tasarland???n? söyledi.

“B?R?NC? ÖNCEL??? GÜVENL?K OLACAK B?R PROJEY? HAYATA GEÇ?R?YORUZ”
Modern bir NGS in?aat?nda maliyetlerin yakla??k yüzde 40’?n? güvenlik sistemlerini olu?turdu?unu belirten Butckikh, “NGS’nin tüm ya?am döngüsü boyunca birinci önceli?i güvenlik olacak bir projeyi hayata geçiriyoruz. Akkuyu, her biri 1200 MW güce sahip VVER-1200 tipi 3 + nesil reaktörlü 4 güç ünitesinden olu?acak. Bu yeni nesil nükleer santraller, aktif güvenlik sistemlerinin yan? s?ra do?a kanunlar?na göre çal??an ve elektrik kayna??, operatör müdahalesi veya otomatik sistem gerektirmeyen pasif sistemlerle donat?l?yor. Pasif güvenlik sistemlerden biri kor tutucudur. Kor tutucunun amac?, reaktör bas?nç kab?ndaki nükleer yak?t?n çevreye sal?n?m?n? önlemektir. Bir ba?ka örnek ise acil bir durumda kontrol çubuklar?n?n yerçekimi etkisiyle zincirleme reaksiyonu durdurmak için reaktör koruna inmesidir. Bunlar, santraldeki güvenlik sistemlerinin çok say?daki unsuru aras?ndan verilmi? sadece iki örnektir. Yap?lan stres testleri, Akkuyu NGS’de kurulan VVER 1200 reaktörünün en ileri güvenlik ?artlar?n? sa?lad???n? ve deprem, kas?rga, sel, tsunami gibi ola?anüstü d?? etkilere kar?? üstün dayanma kabiliyetine sahip oldu?unu do?rulam??t?r. ?u anda Rusya’da VVER-1200 reaktörlü 4 güç ünitesi i?letiliyor. Ayr?ca, 3 Kas?m’da Belarus NGS’nin birinci güç ünitesinde deneme dönemine geçilerek tam güç kapasitesine ula??ld?. Bu nedenle, Rosatom’un yurt d??? projelerinde, hali haz?rda Rusya’da çal??an, güvenilirli?i ve verimlili?i kan?tlanm?? teknolojileri önerdi?ini ve in?a etti?ini bir kez daha vurgulamak istiyorum” dedi.

“?N?AAT ÇALI?MALARI SÜREKL? DENETLEN?YOR”
Butckikh, santralin in?aat çal??malar?n?n da uzman ulusal ve uluslararas? kurulu?lar taraf?ndan sürekli denetlendi?ine dikkat çekerek, “Akkuyu NGS in?aat sahas?ndaki bütün çal??malar, Türk, Rus ve uluslararas? kalite ve güvenlik düzenlemeleri do?rultusunda Akkuyu Nükleer A.?., yüklenici ?irketler, Frans?z mühendislik grubu Assystem gibi ba??ms?z denetim kurulu?lar? ve Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) taraf?ndan gerçekle?tirilen çok basamakl? ve sürekli denetimler alt?nda yürütülüyor” de?erlendirmesinde bulundu.

AKKUYU NGS’N?N TASARIMI VE ?N?ASI, MERS?N’DEK? KO?ULLAR D?KKATE ALINARAK YÜRÜTÜLÜYOR
Rosatom’un dünya çap?nda uygulad??? VVER-1200 reaktörleri tipik bir projeler olarak dikkat çekiyor. Bu tipik projeler, in?a edildi?i bölgenin iklimi, co?rafi özellikleri ve di?er parametreler dikkate al?narak yap?land?r?l?yor. Rusya’n?n Uzak Do?usundaki Pevek’te bulunan yüzer enerji santrali ‘Akademik Lomonosov’, donmu? toprak ko?ullar?nda in?a edilen Bilibino Nükleer Santrali ve tropikal iklime sahip Hindistan’da kurulan Kudankulam Nükleer Santrali farkl? iklim ve do?a ko?ullar?nda kurulan nükleer santrallere örnek olarak gösteriliyor. Akkuyu NGS’nin de tasar?m?n?n ve in?as?n?n Mersin’deki ko?ullar dikkate al?narak yürütüldü?ünün alt? çiziliyor.
?u anda Rusya’da, Akkuyu NGS’de kullan?lacak olan VVER-1200 tipi reaktörlere sahip 4 güç ünitesi bulunuyor. Buna ek olarak 2020’nin Kas?m ay?n?n ba??nda Belarus NGS’nin 1’inci ünitesi de deneme a?amas? kapsam?nda maksimum güç seviyesine getirildi. Rosatom, yurt d??? projeleri çerçevesinde Rusya’da faaliyet gösteren ünitelerde güvenilirli?ini ve verimlili?ini kan?tlam?? teknolojiler sunuyor.

AKKUYU BÖLGES?NDE SAYISIZ ARA?TIRMA YAPILDI
Proje sahas?n?n sismik özelliklerini ve risklerini belirlemek için 1970’li y?llardan itibaren say?s?z çal??maya imza at?ld?. Çevre ve ?ehircilik Bakanl???n?n onaylad??? Akkuyu NGS Çevresel Etki De?erlendirmesi (ÇED) raporuna göre, Orta Do?u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deprem Mühendisli?i Ara?t?rma Merkezinin yapm?? oldu?u çal??ma ile Akkuyu NGS sahas?, Türkiye’de deprem riski az bölgeler aras?nda kabul ediliyor. ÇED Raporu haz?rlan?rken 1974-2010 y?llar? aras?nda üniversiteler ile kamu kurumlar? taraf?ndan yap?lm?? olan jeolojik ve jeofizik etütler, sismolojik, sismoteknik incelemeler, meteorolojik çal??malar, sismik tehlike çal??malar? gibi yakla??k 250 farkl? teknik çal??man?n yan? s?ra ilgili literatür bulgular? da de?erlendirildi. Santral sahas?n?n 300 kilometre yar?çap?nda detayl? incelemeler yap?ld?.
Uluslararas? Atom Enerji Ajans? (IAEA) gereksinimleri kapsam?nda verilerin güncellenmesi amac?yla 2011-2012 y?llar? aras?nda Bo?aziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Ara?t?rma Enstitüsü, Rusya Bilim Akademisi-Dünya Fizik Enstitüsü (IPE RAS), Worley Parsons Avrupa ve Amerika Birle?ik Devletleri’nden RIZZO olmak üzere birbirinden ba??ms?z dört ara?t?rma grubu taraf?ndan Akkuyu NGS için dört farkl? sismik tehlike çal??mas? gerçekle?tirdi. Akkuyu NGS için ayr?ca kapsaml? bir tsunami tehlike de?erlendirmesinin de ODTÜ ?n?aat Mühendisli?i Bölümü ve Deniz Mühendisli?i Ara?t?rma Merkezi taraf?ndan yap?ld???na dikkat çekildi.

S?SM?K HAREKETLER? SADECE DO?A OLU?TURUR
Uzmanlar, Akkuyu Nükleer Santral Projesinin in?a edildi?i Mersin’in Gülnar ilçesine ba?l? Büyükeceli Mahallesinde yürütülen yol yap?m çal??malar?nda oldu?u gibi, maden i?letmecili?i, ta? oca??, tünel ve yol in?aatlar? dahil pek çok alanda vazgeçilmez bir kaz? yöntemi olarak kullan?lan planl? patlatma faaliyetlerinin, fay hatlar?n? ya da sismik aktiviteleri tetiklemesinin mümkün olmad???na dikkat çekti. Planl? ve kontrollü patlatma çal??malar?n?n ard?ndan ortaya ç?kan küçük enerjiler nedeniyle dü?ük seviyede yer sars?nt?s? olu?abildi?i vurgulan?rken, bunun depremle k?yaslanmas?n?n yanl?? oldu?unun alt?n? çizdi. Depremlerin yer kabu?unun katmanlar?n?n do?al hareketiyle olu?tu?u, herhangi bir insan faaliyetinin deprem olu?turamayaca?? kaydedildi.
?stanbul Teknik Üniversitesi ?n?aat Mühendisli?i Bölümünde görev yapan ve Deprem Mühendisli?i Zemin Mekani?i ve Geoteknik Mühendisli?i konular?nda çal??an Dr. Ö?retim Üyesi Esra Ece Bayat, “?nsan taraf?ndan yüzeyde yap?lan patlatma yöntemleri ile depremlerin tetiklenmesi olas? bir durum de?ildir. Yüzeyden yap?lan bu tarz çal??malar sismik hareketleri tetiklemez” dedi.
Dönem dönem saha deneylerinde t?pk? depremin olu?turdu?u dalgalar gibi yüzeyde dalga olu?turduklar?n? söyleyen Bayat, “Tabii dinamit bir harekete sebep oluyor ve bu da çevreye yay?lan dalgalarla aktar?l?yor. Ama bunlar?n hiçbiri bir deprem kadar büyük etkiye sahip olamaz” diye konu?tu.

YAPAY YOLLA DEPREM OLU?TURMAK MÜMKÜN DE??L
Deprem bilimcilere göre, ta? ocaklar?nda patlatma i?lemi yap?ld???nda bile Kandilli Rasathanesi bunlar? yer sars?nt?s? olarak kaydediyor. Maden, tünel, yol çal??malar? gibi faaliyetler s?ras?nda gerçekle?tirilen patlatmalardan kaynakl? 2,5’in alt?ndaki baz? ‘yapay’ sars?nt?lar, kay?tlara deprem olarak geçiyor. Ancak uzmanlara göre bu sars?nt?lar geçici ve yapay olarak olu?turuldu?u için herhangi bir enerji aç??a ç?km?? olmuyor. Bu konudaki say?s?z efsaneye ra?men yapay yollarla bir deprem olu?turmak da pratik olarak mümkün görülmüyor.